Equitación de XIS
TEQU (ilustracións)
 |
| Ponte sobre o río Tinto entre lugares de Teo e Brión |
O nome completo deste trobador sería o de Airas Fernándes "Carpancho", de
segundo se recolle en dous documentos: un datado en 1230 no que semella aínda
estar activo, e o outro o do seu testamento, datado en 1237. A súa vida terá
decorrido así entre ca.1170 e ca.1240.
Os estudos máis recentes sobre o autor, que xa non o son tanto, datan
do final do século XX e dos principios deste XXI. Entre todos os traballos, quizás o
máis importante sexa o publicado en 2004 na Revista de Literatura Medieval por
Xosé Antonio Souto Cabo e Yara Frateschi Vieira: "Para un novo
enqadramento histórico-literario de Airas Fernandes, dito "Carpancho".
De segundo Souto e Frateschi, o espazo vital do trobador pódese enmarcar
nunha área xeográfica comprendida entre Laxe-Compostela-Rianxo. Así, e moi probable
que fose natural de Santiago de Compostela ou redores. Por exemplo en Balcaide
(Teo), rexístrase unha das posesións familiares máis extensa. Sería Fillo de
Fernando Pais e sobriño-bisneto do arcebispo compostelá Diego Xelmirez. Tivo
dous irmáns (Adán e Nuno) que estudaron en París, sendo Adán clérigo e poeta en
latín. Éste escribira "varias sátiras contras as mulleres e sobre a
virtude do dinheiro".
Pola referencia á casa dunha tal D. Constanza que Carpancho fai nunha das súas cantigas, despréndese que tería frecuentado a casa de Dona Constanza
Martíns, esposa de D. Munio Rodeiro, meiriño maior do reino de Galicia entre
1239 e 1252, y en cuxo círculo, mera conxectura, sería probable que teñan
ocorrido algunhas das primeiras experiencias poéticas medievais en galego.
Ao noso entender atopámonos ante unha obra que caracteriza ao autor
como culto e elegante tanto na súa composición como na descrición conceptual
dos seus elementos poéticos. Coidamos que Carpancho
e un noble posibelmente moi popular entre os círculos da media nobleza pola
súa participación na vida social compostelá do momento. Nas súas cantigas
descrebe de forma certeira a situación da muller da época pertenecente
a unha estructura acorde ca clase social do trobador, describíndoa cunha
extraordinaria elegancia e sen ningunha ambigüedade.
 |
| Cancioneiro da Biblioteca Nacional de Lisboa |
Pois que
se nom sente a mia senhor
da coita em que me tem seu
amor,
mia morte mui mester me seria.
Se sempr'hei d'haver atal
andança,
cativo!, que nom morri o dia
que a vi em cas Dona
Co[n]stança!
Pois o d[ormir] e o sem perdi,
Nostro Senhor, como nom morri,
como morre quem nom há
proveito
de morrer e se queria vivo...?
Mais eu, que por sandeu [e]
tolheito
and', e como nom morro, cativo?
 |
| Cancioneiro da Biblioteca Vaticana |
Por
fazer romaria pug'em meu coraçom
a Santiag'[ir] um dia por
fazer oraçom
e por veer meu amigo log'i.
E se fezer [bom] tempo e mia
madre nom for,
querrei andar mui leda e
parecer melhor
e por veer meu amigo log'i.
Quer'eu ora mui cedo provar se
poderei
ir queimar mias candeas, com
gram coita que hei,
e por veer meu amigo log'i.
