Lírica medieval galega: MENDIÑO



EQUITACIÓN de XIS
TEQU (ilustracións)
Manoel Toural Quiroga (fotografía)

A illa de San Simón na baixamar

Os nosos cancioneiros conservan só unha cantiga diste autor. Con certeza non sabemos nada del até o presente, aínda que a crítica tentou  atoparlle un significado ao seu nome. Trátase dun alcume: Mendiño, diminutivo de Mendo, un home de baixa estatura ou cicais un bufón?


Tomando como punto de partida (ademais do seu nome) o lugar que cita Mendiño na súa cantiga: a illa de San Simón, tense especulado ca probabilidade, por exemplo, de que o seu nome teña que ver co topónimo Mendo de Teis (Vigo) e tamén, na documentación gardada no Museo de Pontevedra, aparecen referencias á rúa medieval dos Mendinos, que parece remitir a un colectivo non identificado; familia ou gremio así nomeado. En canto á mención na cantiga da Illa de San Simón permite establecer algunha relación de proximidade vital.

No Cancioneiro da Vaticana
Por outra banda, Resende de Oliveira indicou que o nome non era descoñecido en Portugal, pois aparece nas Inquiriçoes de Afonso II (1220) e Afonso III (1258). Nas de Afonso II, nos reguengos do termo “Vimaranensis" (Guimaraes), concretamente na localidade de Santa Eufemia de Fiiz, figura un Menendinus, despois nomeado Meendinus, no concello da mesma localidade, e como Meendino, na lista de bens das diferentes Ordes. Así mesmo, rexístranse outros Menedini en Santo Xacobo de Candooso, en Santo Salvatore de Codessosa, no partido xudicial de Pedralvar e noutras localidades presentes nos devanditos textos lexislativos. As Inquiriçoes de 1258 documentan outro individuo do mesmo nome na localidade de Santo Martín de Vaasoes, no partido xudicial de Froyam.

No Cancioneiro da Biblioteca Nacional de Lisboa
Existen diversas translacións da cantiga dende os orixinais conservados amplamente discutidas. Nós acó propoñemos a seguinte:

Ser-ía me eu na ermida de San Simion
e cercáronme as ondas, que grandes son!
Eu atendendo meu amigo, eu a

Estando na ermida ante o altar
cercáronme as ondas grandes do mar.
Eu atendendo meu amigo, eu a.
 
E cercáronme as ondas, que grandes son!
Non hei barqueiro nin remador.
Eu atendendo meu amigo, eu a.
 
E cercáronme as ondas do alto mar;
non hei barqueiro nin sei remar.
Eu atendendo meu amigo, eu a.
 
Non hei barqueiro nin remador
e morrerei fermosa no mar maior.
Eu atendendo meu amigo, eu a.
 
Non hei barqueiro nin sei remar
e morrerei fermosa no alto mar.
Eu atendendo meu amigo, eu a.