Máximo Daderlos (ilustracións)
Pero esa vez vino, ou polo menos semelloume vélo, ante unha das xanelas contemplando amuado o que pasaba fronte ao seu pazo. Como acabará isto? preguntámonos todos, Até cando soportaremos esta carga e este tormento?
Á casa sempre habían chegado os peregrinos que se dirixían a Compostela para repoñer forzas, pero agora non sabían como ían desfacerse deles. Decidiron pechar o portalón e non abrir a ninguén, mesmo que fose alguén coñecido. Aínda a familia, que antes acostumaba entrar e saír marchando festivamente, agora tamén lle estaba pechado e só podían ollar polas reixas das xanelas. O avó non deixa de lles lembrar que “a salvación moral só depende de nós e da nosa capacidade de resignación. Non sei se estamos preparados para semellante empresa”. Entre dentes sabíamos que na nosa familia nunca nos puidemos xactar de ter sido capaces de cumprir coa lei. Había certa confusión e esta confusión sería a nosa ruína.
A muller bocexou varias veces no transcurso da cea. O seu home notouno, e como sempre se distinguira por ser un grande admirador, que non namorado da súa muller, ofreceuse ante a compracencia do resto da familia e os criados a contarlles un conto.
O home ergueuse e pousou a cunca de caldo no pío, colocou o seu banco no meio de todos e despois de dar uns pasiños, sentouse e iniciou a súa narración. Esta historia comeza como todos os contos. Había unha vez un vello fidalgo que vivía no seu antigo pazo, no profundo do noso bosque, dedicado á contemplación, a practicarse penitencias e ao coidado da súa filla. Ningún peregrino compostelán xamais visitara ao santo varón, pois todos os camiños que conducían até o pazo achábanse cubertos pola tupida herba e só se tiña noticia del polo son da campaniña, que de tempo en tempo facía soar no curso das súas oracións, interrompendo o silencio penetrando na espesura do bosque.
Froito dunha tentación, non moi lonxe no tempo, agora o ancián tiña unha filla ben nova quen lle inspiraba non pouco desasosego a causa da súa maneira de pensar, do todo diferente á súa, e cuxo enteiro arelo dirixíase ás cousas profanas. Polas noites, cando se atopaba sentada obrigada a fiar na roca, o pai líalle nos seus vetustos libros as marabillosas historias dos santos e dos mártires. A moza acostumaba pensar para si que aqueles personaxes eran verdadeiramente uns fatos incapaces de gozar do mundo real. Ela cría saber moito máis co seu pai.
Algunhas veces, cando el estaba ausente folleaba os vellos libros e pintaba grandes bigotes sobre as imaxes dos santos e dos mártires. Ao oír isto, a muller do narrador soltou unha gargallada. “De que te ris?” preguntou a vella serventa de xeito un tanto picón. O home continuou co seu relato: A rapaza era máis fermosa e intelixente que todas as demais rapazas da súa idade, polo que tiña a menos xogar e brincar con elas. Chegada a ocasión, quen falaba con ela cría estar a escoitar a unha persoa adulta. Con tal coñecemento e elocuencia conversaba coa xente, contáballes e ríase do seu vello pai e dicíalles que non tiña ningún medo das horrorosas historias que el sempre lle estaba a contar, como aquela do trasno que vivía no río.
Moitas noites ela fuxía da casa e paseaba en soidade polo bosque até que chegaba á beira do río. Alí soltaba coa súa voz axitada polo riso: “O trasno do río se é que existe que sexa o meu amante!”.
Un tempo despois, cando o pai estaba a punto de morrer fixo levar á filla a carón do seu leito de morte para lle entregar un pesado elo de ouro, moi enxebre e macizo, dicíndolle entón: “Miña filla, este elo foi feito polas destras mans dun ourive compostelán fai centos de anos, como o sinala o seu cruño. Un dos teus antepasados atopouno no meio dunha batalla cuberto de sangue e de terra pero cun brillo tan maculado e relucente que todos os cabalos reparaban ante el, evitando pisalo cos seus cascos. As mulleres da nosa familia e mais a túa nai portárono mentres viviron, para que dise xeito Deus abenzoase os seus matrimonios. Tómao ti tamén, e contémplao todas as mañás con limpos pensamentos para que o seu destello alivie e fortaleza o teu corazón. Pero se os teus pensamentos e pareceres se inclinasen só ao deleite carnal, o seu brillo esmorecerá xunto coa transparencia da túa alma. Consérvao fielmente até que atopes un home virtuoso que cho coloque na man, pois aquel que contemple sen avaricia este elo será por sempre o teu home fiel”. Con estas palabras o fidalgo morreu ficando só a súa filla.
Conforme ía pasando o tempo a soidade na que vivía a rapaza, tentando seguir os consellos do pai, tamén lle facía medrar o medo a vivir nese vello pazo. De pronto todo cambiou pois nos sótaos do pazo achou un grande tesouro que de mediato fixo mudar a súa maneira de vivir. “Grazas a Deus” dixo a muller, xa que até entón sentíase abondo aborrida. O home emprendeu de novo a historia: as negras arcadas, eiras e portais da antiga casa foron derruídas, e un novo pazo luminoso de brancos e lixeiros muros foi levantado cun alto torren ao que a filla acostumaba subir para ollar e que tamén a ollasen desde lonxe. Non embargantes todo o que ela vía o asemellaba a un camposanto. Só o río parecía borboriñar cara o alto desde o negro valado.
Outro día no alto da torre preguntábase “¿que clase de paxaros brancos e negros son eses que voan en longas ringleiras?”, “voan perante toda a noite, contestou un aposto mozo que de pronto atopouse ao seu lado, e que era o trasno do río “simbolizan o teu casamento comigo”. A rapaza, sen sentir sorpresa pola aquela presenza, volveu a preguntar: “Quen é toda esa xente estraña que tranquilos están sentados nas pedras á beira do río e fitando cara nós?” “Sonche os meus amigos!” dixo o trasno, “e agardan por nós”.
No tanto, novas bandadas dos descoñecidos paxaros brancos e negros comezaron a elevarse no ceo, mentres ao lonxe desde os vales escoitábanse aos galos cantar. “Fai frío”, dixo a moza baixando os degraus do torren. “Na miña casa aínda fai máis” respondeu o mozo i ela instintivamente estremeceu. Entón o trasno tomouna nos seus brazos e levouna até o xentío, a beira do río, onde os agardaban para iniciar unha danza moi fermosa e antiga que bailarían xuntos até o mencer.
A rapaza mentres bailaba co seu galán vía que este íase esbrancuxado cada vez máis, e tamén a medida que ía pasando a noite os rostros dos outros danzantes transformábanse pouco a pouco, até aparecer cas faces cadavéricas. “Deus meu, con quen estiven bailando neste tempo?”. Pensamento que pola moita fatiga non deixou escapar pero tampouco puido zafarse do mozo posto que el a tiña moi abrazada, e continuou así bailando até caer ao chan esvaecida.
Outro día no alto da torre preguntábase “¿que clase de paxaros brancos e negros son eses que voan en longas ringleiras?”, “voan perante toda a noite, contestou un aposto mozo que de pronto atopouse ao seu lado, e que era o trasno do río “simbolizan o teu casamento comigo”. A rapaza, sen sentir sorpresa pola aquela presenza, volveu a preguntar: “Quen é toda esa xente estraña que tranquilos están sentados nas pedras á beira do río e fitando cara nós?” “Sonche os meus amigos!” dixo o trasno, “e agardan por nós”.
No tanto, novas bandadas dos descoñecidos paxaros brancos e negros comezaron a elevarse no ceo, mentres ao lonxe desde os vales escoitábanse aos galos cantar. “Fai frío”, dixo a moza baixando os degraus do torren. “Na miña casa aínda fai máis” respondeu o mozo i ela instintivamente estremeceu. Entón o trasno tomouna nos seus brazos e levouna até o xentío, a beira do río, onde os agardaban para iniciar unha danza moi fermosa e antiga que bailarían xuntos até o mencer.
A rapaza mentres bailaba co seu galán vía que este íase esbrancuxado cada vez máis, e tamén a medida que ía pasando a noite os rostros dos outros danzantes transformábanse pouco a pouco, até aparecer cas faces cadavéricas. “Deus meu, con quen estiven bailando neste tempo?”. Pensamento que pola moita fatiga non deixou escapar pero tampouco puido zafarse do mozo posto que el a tiña moi abrazada, e continuou así bailando até caer ao chan esvaecida.
Ao mencer e cando o sol brillaba ledamente por encima do bosque e da corrente do río, ficou solitaria. Non había un alma. Ao voltar á súa casa, a moza decatouse de que todas as xanelas estaban abertas e por elas saín bandadas daqueles descoñecidos paxaros brancos e negros. Nun que ía ao fronte, polo brillo do seu pico, viu que levaba o elo que lle dera o seu pai.
Certo tempo máis tarde, cando xa os peregrinos pasaban xunto o río, ben baixo o luar ou mesmo ao mediodía, algúns vían xurdir a una bela rapaza no meio da corrente, con meio corpo ispo fora da auga. Din que algunhas veces rindo e outras chorando. En verdade era moi belida, aínda tan esbrancuxada que semellaba a unha morta. Así acabou o conto aquel home, mirando despois con seriedade aos presentes lles dixo en ton misterioso: “Podería dicirse que o sistema defensivo da nosa casa adoece de certos defectos. Até agora non nos ocupamos deles, senón só dos nosos deberes cotiáns, pero algúns dos acontecementos recentes nos inquietan” .
Certo tempo máis tarde, cando xa os peregrinos pasaban xunto o río, ben baixo o luar ou mesmo ao mediodía, algúns vían xurdir a una bela rapaza no meio da corrente, con meio corpo ispo fora da auga. Din que algunhas veces rindo e outras chorando. En verdade era moi belida, aínda tan esbrancuxada que semellaba a unha morta. Así acabou o conto aquel home, mirando despois con seriedade aos presentes lles dixo en ton misterioso: “Podería dicirse que o sistema defensivo da nosa casa adoece de certos defectos. Até agora non nos ocupamos deles, senón só dos nosos deberes cotiáns, pero algúns dos acontecementos recentes nos inquietan” .
Ao mencer, logo que abro as xanelas xa vexo aos peregrinos entrar polas rúas do meu pobo. A maioría son case todos estranxeiros, e por algunha razón que non chego a comprender, o seu número semella aumentar cada vez máis. Acostuman acampar ao ar libre pero tamén aceitan a nosa hospitalidade ledamente, aínda que ao partir nadan deixan, tan só parabéns e bos desexos para unha mellor vida despois da morte.
En realidade converteron a nosa aldea, que antes estaba tranquila e ben requintada, nun verdadeiro cortello. As veces saímos das nosas casas e deixamos os nosos traballos para facer un percorrido e limpar polo menos o lixo máis groso. Pero estas saídas tórnanse cada vez máis escasas porque ademais de converterse nun traballo inútil, corremos o risco de perdernos para voltar as nosas casas, pola grande afluencia de peregrinos que nos veñen. Tamén hai o perigo de nos facer esmagar polos cabalos dalgúns peregrinos ou de que sen querer nos firan cos seus látegos. É imposíbel falar con eles, non coñecen a nosa lingua pois case non teñen idioma propio i entre eles enténdense como as pegas. Para os seus grallidos, as nosas costumes resúltanlles tan incomprensíbeis como carentes de interese, polo mesmo nin sequera tentan comprender a nosa fala. De tantas siñas que facemos un pode desencaixar a queixada e de tantos ademáns os pulsos. Non entenden nada e nunca entenderán. Con frecuencia fan mocas, nesas ocasións poñen os ollos en branco e sáelles espuma pola boca, pero con iso nada queren dicir nin tampouco causan terror algún, o fan por costume. Se necesitan algo o rouban anque non se pode afirmar que utilicen a violencia, simplemente apodéranse das cousas. Un faise a un lado e llas cede. Da miña tenda lévanse bos calzados que eu fago, pero non podo queixarme cando vexo por exemplo o que lle fan ao carniceiro, que apenas ten mercadoría preparada, os peregrinos lévana, coméndoa de mediato. Nós comprendemos a súa situación e facemos colectas para os manter. Pois se os peregrinos se atopasen sen alimentos ninguén sabe o que se lles ocorrería.
Nunha destas ocasións pareceume ver nunha das xanelas enrelladas daquela casa pechada a un mozo moi aposto, e que eu nunca vira, asomado ao lado da muller que ría do conto do seu home.
Nunha destas ocasións pareceume ver nunha das xanelas enrelladas daquela casa pechada a un mozo moi aposto, e que eu nunca vira, asomado ao lado da muller que ría do conto do seu home.